«باشقورتاران» قلعه‌ای گمنام با رد پای ساسانی
تاریخ انتشار: ۵ آبان ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۲۷۳۸۱۰
ایسنا/همدان قلعه تاریخی «باشقورتاران» یا «قز قلعه سی» در فاصله ۱.۵ کیلومتری جنوب روستای باشقورتاران بر فراز کوهی قرار گرفته که پس از طی مسیری مالرو با شیبی تند، امکان دسترسی به آن فراهم می‌شود. این قلعه در روستای باشقورتاران در بخش شیرین‌سو از توابع شهرستان کبودراهنگ و در شمالی‌ترین نقطه استان همدان قرار دارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
باشقورتاران، شمالی‌ترین روستای استان بوده و دارای پتانسیل‌هایی در زمینه گردشگری از جمله قلعه فوق است. دو قلعه اربابی دیگر به نام‌های هادی‌خان و فتحی سلطان نیز در روستا قرار دارد و حمام سنگی باشقورتاران دیگر بنای تاریخی روستا محسوب می‌شود.
نخستین و تنها فصل کاوش قلعه باشقورتاران در سال ۱۳۹۱ به سرپرستی دکتر اسماعیل رحمانی انجام شد و پس از آن قلعه همانطور رها شده است. برای آگاهی از وضعیت بنا و اطلاعات کاوش پای صحبت‌های این باستان‌شناس نشستیم.
رحمانی به خبرنگار ایسنا گفت: تاکنون تنها یک فصل کاوش در قلعه انجام شده و طبق داده‌های سفالی که از محل کشف شد مربوط به دوره قرون میانی اسلامی است که دوره سلجوقی تا ایلخانی را در بر می‌گیرد.
وی با اشاره به اینکه قلعه در منطقه کوهستانی واقع شده و جزو بناهای دفاعی و نظامی است، تصریح کرد: قلعه باشقورتاران شامل برج و بارو است و داخل آن بناهایی وجود دارد که در جریان کاوش، تعدادی از آنها مانند آب انبار و بخشی که به عنوان اتاق پذیرایی استفاده می‌شد کشف شد.
این باستان‌شناس با بیان اینکه بناها متناسب با نوع فضاهای نظامی و استحکامی کوچک است، عنوان کرد: کارگاه‌های سفال نیز در قلعه وجود داشت که نشان می‌داد تامین کننده نیازهای اولیه قلعه بوده است.
رحمانی با اشاره به اینکه دسترسی به اطلاعات تکمیلی درباره قلعه نیازمند کاوش‌های بیشتر است، عنوان کرد: بناهایی داخل قلعه وجود دارد که به صورت تل‌هایی درآمده بود و برای مشخص شدن کاربری آنها و اطلاعات بیشتری درباره بناها باید مورد کاوش قرار گیرد تا فضاهای معماری نمایان شوند.
وی با بیان اینکه ممکن است پایه‌های ساسانی در بنا وجود داشته باشد، اظهار کرد: برای پاسخگویی به این مسئله باید فصل‌های بعدی کاوش در قلعه انجام شود تا بتوان نظر قاطع داد اما آنچه تاکنون محرز شده است بنا، به اوایل دوره اسلامی و قرون میانی اسلامی برمی‌گردد.
رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان کبودراهنگ نیز در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه این قلعه در بخش شیرین‌سو و در روستایی به همین نام قرار دارد، گفت: قلعه باشقورتاران بالای کوه است و در داخل روستا دو قلعه اربابی و حمام سنگی باشقورتاران نیز وجود دارد.
مهدی غلامی با بیان اینکه دلایل استراتژیک و نزدیکی به دشت زنجان از جمله عوامل شکل‌گیری قلعه است، اظهار کرد: بر اساس داده‌های سفالی حاصل از کاوش قدمت آن به دوره میانی اسلامی برمی‌گردد.
وی با اشاره به اینکه قلعه کارکرد دیده‌بانی و نظامی داشته است، تصریح کرد: این قلعه در دوره میانی اسلامی از مهمترین استقرارگاه‌های فرهنگی اسلامی بوده که به عنوان حلقه ارتباطی دشت همدان و زنجان ایفای نقش می‌کرده است.
غلامی با بیان اینکه نحوه برپایی قلعه بر فراز بلندترن ارتفاع منطقه بیانگر اهمیت استراتژیک و تبادلات فرهنگی اقتصادی و سیاسی است، افزود: قلعه به شکل بنایی با پلان نامنظم بر روی صخره‌های سنگی طبیعی شکل گرفته است که به طول ۹۸، عرض ۶۵ و ارتفاع دیواره‌ها نیز چهار و نیم متر است.
وی با اشاره به اینکه مصالح به کار رفته در بنا، تخته سنگ‌های طبیعی است، عنوان کرد: استفاده از ملات ساروج نیز در معماری قلعه دیده می‌شود، علاوه بر این در بعضی از قسمت‌ها آجر در اندازه‌های کوچک استفاده شده است.
رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کبودراهنگ ادامه داد: بنا با حصارهای دفاعی و با ساختاری مثل قلعه‌های دفاعی نظامی و مشرف به تمامی مناطق اطراف ساخته شده و دسترسی به آن مشکل است، همچنین قلعه باشقورتاران شبیه به قلعه‌های دفاعی اسماعیلیان، الموت و قلعه استوناوند است.
غلامی با بیان اینکه با توجه به نحوه ساخت به نظر می‌رسد پایه اولیه قلعه توسط ساسانیان بنا گذاشته و بعدها توسط اسماعیلیان مجددا ساخته شده است، اظهار کرد: در عملیات کاوش چند فضای معماری مانند آب انبار و تنورهای کوچک و بزرگ در قلعه پیدا شد که در مجاورت هم قرار دارند.
وی با اشاره به اینکه این ساختارهای معماری بازگو کننده این است که نیازهای قلعه در همانجا رفع می‌شده است، بیان کرد: قلعه به دلیل موقعیت قرارگیری همواره در معرض باد و باران بوده است و به همین دلیل در طول سالیان با تخریب مواجه بوده است.
غلامی در پایان اظهار کرد: عمده سفال‌های به دست آمده از قلعه، سفال لعابدار تک رنگ فیروزه‌ای، نقاشی زیر لعاب و لعاب پاشیده است که معمولا متعلق به قرون ۴ تا ۷ هجری قمری است.
به گزارش ایسنا، قلعه‌های نظامی با حصارهای دفاعی و مستحکم از جمله بناهای معماری است که در دوره‌هایی از تاریخ ایران ساخته می‌شده و کارکرد دفاعی داشته است. قلعه باشقورتاران نیز از جمله این بناهاست که با وجود اهیمت زیاد، گمنام است و ناشناخته‌های آن تنها با کاوش‌های بیشتر نمایان خواهد شد.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: استانی فرهنگی و هنری بناي تاريخي میراث فرهنگی قلعه تاریخی گردشگري باستان شناسي کاوش سلجوقیان دوره ایلخانی ساسانیان معماري میانی اسلامی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۲۷۳۸۱۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نمایش اشیای تاریخی ارزشمند کرمان در باغ موزه هرندی
به گزارش خبرگزاری مهر، سعید شاهرخی با بیان اینکه امروز مجموعه ارزشمندی از اشیا باستانی استان کرمان، از موزه ملی ایران به کرمان وارد شد گفت: این اشیا به کرمان انتقال یافت و همزمان با هفته میراث فرهنگی در باغ موزه هرندی به نمایش در خواهد آمد.
وی، افزود: بخشی از اشیا این مجموعه انتقالی، حاصل کاوش‌های علمی باستان شناسی در تپه‌ها و محوطه‌های کلیدی استان کرمان از جمله تپه یحیی در دشت صوغان شهرستان ارزوئیه و محوطه باستانی شهداد در شهرستان کرمان بوده که در نتیجه کاوش سال‌های پایانی دهه چهل خورشیدی به دست آمده است.
وی تصریح کرد: بخش قابل توجهی از اشیای مجموعه انتقالی، حاصل حفاری‌های غیرمجاز در محوطه‌های باستانی جیرفت است که در دهه اوایل دهه هشتاد از کشور خارج شده بود و با تلاش مشترک وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و وزارت امور خارجه از حراج آن در حراجی‌های لندن جلوگیری و به کشور بازگشته است.
شاهرخی، افزود: قدمت تعدادی از این اشیا به دوره نوسنگی و حدود ۸۸۰۰ سال پیش از آن بر می‌گردد که متعلق به تپه گاو کشی در اسفندقه جیرفت بوده و در نتیجه کاوش‌های علمی باستان شناسی در این تپه حاصل شده است.
کد خبر 6095625
حقوق کدام یک از ایثارگران در سال ۱۴۰۳ افزایش داشت؟